Tăng Cường Kinh Tế Tuần Hoàn trong Trồng Trọt

Trong lĩnh vực trồng trọt, khái niệm về “kết thúc vòng đời” không còn tồn tại. Thay vào đó, chúng ta hướng tới việc giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế, và thu hồi nguyên liệu cùng sản phẩm phụ trong mọi giai đoạn của chuỗi sản xuất, phân phối, chế biến, và tiêu dùng ở nhiều cấp độ từ nhỏ đến lớn. Điều này đồng thời nâng cao chất lượng môi trường và kinh tế, vừa tạo ra sự cân bằng và phát triển toàn diện.

Theo Cục Trồng trọt, chiến lược kinh tế tuần hoàn trong trồng trọt sẽ tập trung vào việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ sinh học, và công nghệ hóa lý để tối đa hóa giá trị và giảm phát sinh phụ phẩm và chất thải. Áp dụng khoa học vào nông nghiệp như: Công nghệ sinh học, công nghệ hoá lý,… nhằm thích ứng tối đa với việc hóa trị và giảm phát sinh phụ phẩm và chất thải, đồng thời tiết kiệm tài nguyên. Tái chế chất thải và phế phẩm không chỉ giảm lãng phí mà còn cung cấp nguyên liệu cho các quy trình sản xuất tiếp theo.

Tại Việt Nam, đã xuất hiện nhiều mô hình kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nông nghiệp. Sử dụng chất thải và nước thải từ chăn nuôi và trồng trọt để sản xuất và sử dụng khí đốt đó là một phương tiện quan trọng. Hơn nữa, còn tồn tại những mô hình kết hợp giữa nông nghiệp, thủy sản và chăn nuôi, cũng như sự hòa quyện giữa nông lâm và vườn-rừng. Tận dụng phụ phẩm nông nghiệp để tạo chất xúc tác và các sản phẩm có giá trị khác đó là một cách tích cực hỗ trợ quá trình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp.

Những mô hình này không chỉ mang lại tăng cường hiệu suất kinh tế mà còn đóng góp vào việc giảm lượng chất thải và phát thải khí nhà kính. Chúng đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Sự đa dạng này của mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đang góp phần tích cực vào sự bền vững và phát triển của ngành nông nghiệp tại Việt Nam.

Mô hình sử dụng phụ phẩm rơm rạ trong trồng lúa không chỉ giúp nâng cao giá trị sản xuất lúa mà còn mang lại nhiều lợi ích khác. Việc này giúp đa dạng hóa sản phẩm, giảm sử dụng phân bón hóa học và cải tạo chất lượng đất. Ngoài ra, nguyên liệu từ phụ phẩm rơm rạ cũng được tận dụng trong trồng nấm, và sau khi thu hoạch nấm, bã còn lại được tái chế để bón cho cây trồng.

Theo Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Ninh Thuận, với tổng diện tích đất nông nghiệp gần 291.000ha, trong đó có 84.800ha đất sản xuất nông nghiệp, nông nghiệp tuần hoàn đang phát triển mạnh mẽ tại địa bàn này. Các nỗ lực trong hướng này đang đem lại hiệu quả tích cực, và tốc độ nhân rộng cũng đang tăng mạnh trong những năm gần đây.

Mô hình sản xuất tại các trang trại của GC Food Group Ninh Thuận, như VietFarm, trang trại Nắng và Gió, là một điển hình thành công trong việc áp dụng nông nghiệp tuần hoàn. Trang trại này không chỉ hiệu quả mà còn có những ứng dụng sáng tạo. Để tránh lãng phí, GC Food Group thu gom và ủ men vi sinh từ vỏ và bẹ nha đam từ nhà máy của họ. Theo đúng tiến độ, chúng sẽ được kết hợp với phân gia súc, mục đích chính là tạo thành phân hữu cơ, phục vụ cho nhu cầu nuôi trồng của các loại cây trồng như: nha đam, nho, táo, và đồng cỏ để chăn nuôi gia súc như: bò và cừu.

Thời gian gần đây, việc phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đã trở thành quá trình sản xuất theo chu trình đóng đẹp. Điều này được thực hiện thông qua việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ sinh học, và công nghệ hóa lý, cũng như tái chế chất thải và phế phụ phẩm. Sau đó, những nguyên liệu này được tái sử dụng vì mục đích có lợi trong quá trình nuôi trồng, chế biến cho ngành nông nghiệp để tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao, giảm lãng phí và thất thoát, đồng thời giảm thiểu lượng chất thải. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về quan trọng của việc tái sử dụng phụ phẩm và phế phẩm trong quá trình sản xuất, hỗ trợ bảo vệ môi trường.

Hiện tại, trên địa bàn tỉnh, nhiều mô hình kinh tế tuần hoàn đã mang lại kết quả tích cực. Một trong những hình ảnh từ người đi đầu là Công ty TNHH Dalat Hasfarm, đã thực hiện mô hình liên quan đến việc thu gom và xử lý phế phẩm từ các loại cây trồng như: hoa, rau tại trang trại tại xã Đạ Ròn, huyện Đơn Dương với diện tích hơn 200ha nhà kính. Sử dụng công nghệ tích hợp và máy móc hóa cơ giới, đơn vị này đã có thể tái chế khoảng 35.000m3 đến 36.000m3 phế phẩm hàng năm. Mục đích cuối cùng vẫn là nâng cao hiệu suất đầu ra và giảm sức lao động, đánh dấu hành trình đi đến hiện đại hóa sản xuất nhưng không gây hại, ảnh hưởng đến môi trường con người.

Tuy nhiên, theo thông tin từ Cục Trồng trọt, việc khuyến khích phát triển nông nghiệp tuần hoàn ở Việt Nam vẫn đối mặt với một số khó khăn. Nhận thức về nông nghiệp tuần hoàn của các bên liên quan như người quản lý, người sản xuất, cộng đồng và người tiêu dùng vẫn chưa đầy đủ. Cùng nhìn lại đôi chút ta sẽ thấy được việc thúc đẩy nông nghiệp tuần hoàn vẫn chưa được quan tâm đúng đắn nên chưa tạo ra những kết quả tức cực, một phần là chính sách hỗ trợ vẫn chưa hoàn thiện hết.

Đáng chú ý ở đây, công nghệ liên quan đến chế phụ phẩm cây trồng qua việc thu gom, tái chế và xử lý đang mặc đối với thách thức của sự thiếu hụt và phân tán. Các công nghệ hiện nay đòi hỏi tiềm lực kinh tế đáng nể và không thật sự đáp ứng hoàn toàn được nhu cầu của nông dân. Đồng thời, các kết nối bền vững trong hệ thống nông nghiệp, bao gồm trồng trọt, chăn nuôi, và chế biến, chưa được hình thành theo mô hình kinh tế tuần hoàn, điều này gây ra thiếu sót trong việc tăng giá trị và kéo dài vòng đời sản phẩm, cũng như làm tăng chi phí.

Ngoài ra, còn thiếu tính liên kết và đa ngành trong quá trình phát triển các mô hình nông nghiệp tuần hoàn để tối ưu hóa giá trị cho người sản xuất, lưu thông và tiêu dùng. Quy mô sản xuất thường nhỏ lẻ, chi phí cao, và chưa có các mô hình hiệu quả để giảm giá thành. Thị trường cho các sản phẩm từ nông nghiệp tuần hoàn trong trồng trọt còn hạn chế và chưa đủ minh bạch về việc nhận diện sản phẩm và truy xuất nguồn gốc. Những thách thức này đang tạo ra rào cản đối với sự phát triển bền vững và hiệu quả của nông nghiệp tuần hoàn.

Tại tỉnh Lâm Đồng, phương thức sản xuất nông nghiệp tuần hoàn hiện chỉ áp dụng đối với các mô hình trang trại tổng hợp. Tính chất của nó chưa hoàn toàn khép kín và chủ yếu là tự phát triển. Các doanh nghiệp thu mua chất thải nông nghiệp hiện còn ít, họ chủ yếu tập trung vào việc tái sử dụng cho cây trồng của các chủ trang trại hoặc thương lái nhỏ lẻ.

Vì vậy, trong thời gian sắp tới, cần tăng cường sự thông tin và giới thiệu về mô hình nông nghiệp tuần hoàn, đặc biệt là những mô hình mang lại hiệu suất và ảnh hưởng tích cực. Điều này sẽ hỗ trợ việc lan tỏa và mở rộng chúng trong quá trình sản xuất. Đồng thời, việc xây dựng các chính sách khuyến khích và ưu đãi cho các doanh nghiệp áp dụng kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp trở nên vô cùng quan trọng, nhằm khuyến khích sự áp dụng rộng rãi và bền vững của chúng trong cộng đồng sản xuất. Cần có chính sách hỗ trợ cho nghiên cứu và chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực này.

Để tạo ra sự đồng bộ và kết nối trong cộng đồng, cần phát triển môi trường khuyến khích sự liên kết giữa trang trại, doanh nghiệp và cộng đồng. Điều này sẽ đóng góp vào sự ổn định và bền vững trong chuỗi sản xuất và môi trường, đồng thời hướng tới một nền kinh tế xanh. Sử dụng công nghệ để tái chế và xử lý phụ phẩm nông nghiệp thành phân bón hữu cơ cũng là một biện pháp quan trọng để hỗ trợ quá trình sản xuất. Mọi nỗ lực này nhằm đạt được mục tiêu phát triển nông nghiệp tuần hoàn và sinh thái trong lĩnh vực trồng trọt và chăn nuôi.

Nguồn: Mard.gov.vn